Skrywer: Annelie van Jaarsveldt
Datum: 7 September 2024
Die koskenner en -konsultant, Heleen Meyer, het gesels oor die belangrikheid van gesonde voeding en die verskil wat dit veral by jong kinders en tieners kan maak. Sy het ook wenke gegee vir gesonde en interessante kosblikke, sodat daardie kosblik leeg by die huis kom en ’n mens nie dae later verras word met ’n onwelriekende wetenskapeksperiment nie.
Hoekom is dit belangrik om ouers aan te moedig om veral vir jong kinders en tieners gesonde kos te gee?
Heleen sê dat daar so baie onkunde is oor wat gesonde kos en etes behels, dat sy mense graag bewus maak van die belangrikheid van ’n gesonde leefstyl. Sy doen dit graag met praktiese riglyne en raad. Eers verduidelik sy vir mense die basiese riglyne van ’n gesonde leefstyl, soos hoe ’n gebalanseerde bord kos lyk, met iets uit elke voedselgroep en beslis ’n gesonde proteïen. Die belangrikste manier om dit te onthou, sê Heleen, is om te dink: eet die reënboog – jou bord moet kleurvol wees.
Nog iets om na op te let, is die hoeveelheid suiker, sout, ongesonde vette en verwerkte en verfynde stysel in ons etes. Dit is wel belangrik om gesonde vette deel te maak van etes, soos met neute, sade, avocado, olierige vis en olyfolie.
Vir kosblikke is iets soos net broodjies met kaas en konfyt beslis ’n minder goeie keuse as ’n kosblik met frikadelle of ’n stukkie hoender met slaaibestanddele en ’n klein porsie stysel, soos ’n stukkie gaar mielie. Voorafbereide en geriefskos of produkte wat juis vir kosblikke bemark word, is dikwels ook baie hoog in die ongesonde elemente. Gebruik dus jou aandetes as basis vir die volgende dag se kosblikke. As jy byvoorbeeld hoender vir aandete gemaak het, kan jy daarvan met slaaibestanddele of ’n gaar aartappel of stukkie mielie inpak.
Jong kinders en tieners moet groei en ontwikkel – dit sluit hul beenstruktuur en spiere in EN veral hul breinontwikkeling. So hoe gesonder en meer gebalanseerd hulle eet, hoe makliker is dit vir hul lywe om genoeg energie vir die dag te hê. ’n Goeie immuunstelsel word ook deur ’n gesonde leefstyl bevorder en hou algemene gesondheid in stand.
Hoe meer suiker en ongesonde of verfynde stysels kinders eet, hoe minder volhoubare energie het hulle vir die dag. ’n Kind wat bv hawermout met neute en vrugte eet, gaan aansienlik meer energie hê, as ’n kind wat Rice Krispies met melk en suiker eet, ’n witbroodjie in sy koblik kry of by die snoepie soetgoed vir pousetyd koop.
Heleen sê ook dat sy mense bewus daarvan maak om te leer om kosetikette te lees. ’n Mens moet weet wat daarop staan en wat dit beteken en so leer ’n mens dan wat jy regtig eet.
Om kinders goeie gewoontes aan te leer, is naas liefde, een van die grootste geskenke wat jy jou kind kan gee. Dit kan in hul grootmenslewe ’n reuseverskil maak.
Party kinders het beperkte kossoorte wat hulle sal eet – en meestal maak groente beslis nie deel uit van die bord nie. Het jy raad vir ouers hoe om dit te hanteer?
Heleen antwoord dat ’n mens nooit ’n kind moet forseer om iets te eet wat hulle nie wil nie. Verduidelik liewer op ’n ouderdomsgepaste vlak hoekom dit tot hul voordeel is om gesonder te eet. ’n Kind wat byvoorbeeld nog groei, moet liewer gesonde kos eet, sodat hulle genoeg energie het om heeldag rond te hardloop, energie te hê om te wil speel. Gesonde kos help hulle ook om minder emosioneel wipplank te ry, so as ’n kind verstaan dat hulle minder huilerig, moeg of geïrriteerd is as hulle gesond eet, kan hulle leer.
Nog iets wat hulle kan motiveer, sê Heleen, is as hulle leer hoe hul lywe voel wanneer hulle nie gesond geëet het nie. ’n Ekstreme voorbeeld is ’n kind wat naar geword het van iets soos byvoorbeeld te veel soetgoed of koek of baie deurmekaar eet – hulle voel vir lank nie lus om dit weer te eet nie. Op dieselfde manier kan ’n kind leer dat seker kosse hulle minder lekker laat voel.
Tieners leer byvoorbeeld dat sekere kosse hul velle negatief affekteer, of hulle baie moeg maak, hoofpyn gee en laat sukkel om in die klas te konsenteer.
Op dié manier leer ’n kind om interne motiverings te gebruik om beter keuses te maak en nie net omdat ’n ma of pa dit afdwing nie.
Nog ’n belangrike faktor, is dat ouers ’n goeie voorbeeld vir hul kinders moet wees. Jy kan nie van jou kind verwag om groente te eet, as jy dit self nie eet nie!
Daar is maniere om groente bietjie te verdoesel, soos in ’n verpulpte sop of selfs in ’n maalvleismengsel, maar wees liewer eerlik met jou kind, sodat hulle weet daar is groente in die kos, maar hulle gaan dit nie noodwendig proe of sien nie, net die gesonde voordeel daarvan kry. Anders kan ’n kind dalk besluit om selfs die andersins gunstelingkos, nie verder te eet nie, omdat hulle bang is jy steek iets weg daarin.
Dis ook belangrik om kinders te leer om van iets te hou, deur hulle aan te moedig om dit ten minste 7 tot 10 keer te probeer, voor hulle net besluit hulle eet dit nie. Sommige kinders het natuurlik voorkeure vir spesifieke vrugte of groente. Een kind eet dalk nie ertjies/perske nie en ’n volgende een nie avokado/lemoen nie, maar hulle eet wel ander vrugte en groente en dit is dan geen probleem nie.
Hou aan om die voordele van sekere kossoorte te verduidelik, sodat die kind self gemotiveerd voel om dit te proe. Bv: As jy groente en vrugte eet, help jy jou lyf om gesond te bly en teen die kieme te kan veg. Heleen vertel dat toe haar kinders klein was, het hulle altyd vir hulle gesê dit help die soldaatjies wat in jou lyf is om teen die kieme en siektes te veg. So selfs al word jy dalk siek, het jou lyf bietjie reserwes om vinniger gesond te word, of energie vir die dag te hê, selfs al is jy nie siek nie.
Kan gesonde kos vir kinders tydens die eksamentyd ’n verskil maak?
Kos en veral peuselgoed, is iets waarvan almal in die eksamentyd hou. Gebruik dit as motivering en bederf, maar op die gesonde manier. Met lekker peuselgoed, kan jy jou kind ondersteun en bederf, wys dat jy omgee en emosioneel ondersteun, maar doen dit op ’n manier wat ook vir hul breine en energievlakke goed is.
Soetgoed en te veel stysel, laat ’n mens se bloedsuikervlakke (energievlakke) vinnig styg, maar dan val dit ook weer net so vinnig. Dan verloor mens maklik fokus, party voel bewerig en ander slaperig – nie ideaal vir eksamentyd of selfs net vir elke dag se huiswerk nie.
Die brein het energie en vog nodig om optimaal te kan funksioneer, so maak dit vir jou kop en lyf so maklik as moontlik om te sit, hard te werk en dit te onthou.
Hou peuselhappies vullend, voedsaam en gebalanseer.
Interessante kleure, teksture en smake sal al ’n groot verskil maak om ’n kind aan te moedig om liewer aan iets gesond te peusel.
Watter maklike wenke is daar vir gesonde kosblikke en as peuselhappies vir die eksamentyd?
Hou dit gebalanseerd, met iets uit elke voedselgroep, met ander woorde: Eet die reënboog.
Kies dit wat in seisoen is: dis maklik bekombaar, geuriger en aansienlik goedkoper as bestanddele wat nie in seisoen is nie.
Proteïene is belangrik – dit hou jou langer versadig en hou jou bloedsuiker meer stabiel, selfs al is dit ’n handjievol neute. Vrugte en neute is ’n uitstekende kombinasie.
Sny appels in dik skywe, smeer grondboontjiebotter op en ‘garneer’ met neute, geroosterde sade, gekapte donkersjokolade of kakaosplinters.
Maak gesonde energieballetjies van hawermout, dadels, kaneel, neute of sade en grondboontjiebotter. Self ’n bietjie kakao daarin is heerlik.
Daar is meer as een resep daarvoor op my webwerf: heleenmeyer.co.za (kry skakels onderaan)
En dis alles baie gesonder as ’n stuk sjokolade, koekie of lekkergoed.
Gebruik oorskiet van gisteraand se aandete vir kosblikke, bv. hoender, repies vleis, frikkadelle, ens.
Sluit altyd vars elemente in by ’n kosblik, beide groente en vrugte, soos appel, piesang, bessies, klein tamaties, komkommer, wortelrepies of repe soetrissie.
Meng gladde, ongegeurde maaskaas met ’n bietjie korrelmosterd of pesto en gebruik as doopsous met groente en vrugte soos hier bo genoem.
Roer grondboontjiebotter by gladde, ongegeurde maaskaas in en gebruik as doopsous met wiggies peer, appel of ander vrugte.
Resepte vir heerlike en gesonde snoepgoed is op Heleen se webwerf te kry: heleenmeyer.co.za. Hier is so paar voorbeelde:
Gesonde peuselhappies: https://heleenmeyer.co.za/2018/11/02/gesonde-peuselhappies-vir-kinders/ of
Appel-en-dadelballetjies: https://heleenmeyer.co.za/2017/08/11/pink-lady-apple-date-balls/ of
Energieballetjies: https://heleenmeyer.co.za/2023/07/06/twee-idees-met-hawermout/ of
Japtrap-happies: https://heleenmeyer.co.za/2023/10/03/6-japtrap-happies/
Lees ook:
Pak ’n gesonde kosblik wat jou kind se mond sal laat water … PLUS gratis resepte! – Afrikaans.com
Gesonde en bekostigbare kosblik-idees – Afrikaans.com
Vir heerlike, maklike, bekostigbare en veral gesonde resepte deur Heleen Meyer, kyk hier: https://afrikaans.com/leerhulp/kook-dit/
