Skrywers: Annelie van Jaarsveldt en Yolandi van den Heever
Boeliegedrag in die kleuter
Wanneer ’n mens dink aan boelies op skool, dink ’n mens gewoonlik aan kinders in die laerskool, en veral die hoërskool, maar blykbaar vind boeliegedrag selfs in die kleuterskool plaas. Hoe weet ’n mens dit is nie net rof speel nie en wanneer word dit as boeliegedrag geklassifiseer? Hoe moet jy as ouer of onderwyser die saak hanteer? Afrikaans.com het met die vroeëkinderontwikkelingspesialis en eienaar van Oasis Club Learning, Yolandi van den Heever, hieroor gesels. Yolandi is ook die ontwikkelaar van die Afrikaans.com-kleuterkurrikulum.
Yolandi noem dat daar min werklike navorsing oor die omvang van boeliegedrag in die kleuter is. Daar is talle redes hiervoor, maar een van die belangrikste is dat ’n kleuter en peuter nie werklik oor die vermoë beskik om hulle eie gedrag te reguleer nie. Dit lei dan daartoe dat “normale” gedrag dikwels as boeliegedrag aangemeld word en die poging om die aantal gedragsprobleme te bepaal in die wiele kan ry. Maar, kom ons begin by die beginv en sekerlik die belangrikste kwessie, want dit is wat ons in staat gaan stel om te onderskei tussen ouderdomgepaste gedrag of gedrag wat iets meer beteken. Yolandi verduidelik dit so:
Die definisie van boelie. Hoe lyk boelie?
Kleuters en peuters is rowwe diamante en moet nog ’n begrip van reg en verkeerd aanleer. Op hierdie ouderdom is hulle boonop redelike selfsugtige mensies en is dit ook ’n baie natuurlike verskynsel. Kleuters en peuters speel rof, hulle stamp en skater en lag. En soms bly ander kinders in die slag. Daarom moet ons onderskei tussen die boelie en die rofspeel wat deel is van normale groeigedrag van die kleuter.
- ’n Boelie is egter iemand wat iemand anders seermaak.
- Hierdie boeliegedrag word oor ’n tydperk herhaal (teenoor dieselfde persoon).
- Daar is ’n magswanbalans tussen die partye.
- Boeliegedrag kan fisies, emosioneel of sosiaal wees.
- Emosionele boelies fokus op verbale boeliegedrag (dink aan die tipiese wê-wê-wê-wê-wê singdreunkreet).
- Sosiale gedrag sluit in die uitsluiting van ’n kleuter uit speletjies of aktiwiteite.
My kind word geboelie. Hoe nou gemaak?
Ouers moet nooit ‘n kind se klagtes ignoreer of minag nie. Kyk uit vir tekens soos:
- jou lewenslustige kind wil nie meer skool toe gaan nie,
- jou kind wil nie vertel saam met wie hy of sy gespeel het nie, en
- jou kind soek verskonings om nie deel te neem aan aktiwiteite nie, veral by die skooltjie.
Ouer:
Neem hierdie veranderinge in jou kind ter harte en bespreek dit met die skool en onderwyser. Jy as ouer is jou kind se beste kans in situasies soos hierdie en jy moet en mag aandring op optrede.
Indien jou kind ‘n slagoffer van boeliegedrag is, kan spelterapie van hulp wees. Luister na jou kind en let op na jou kind se gedrag. Neem aksie sonder skroom! Moenie jou kleuter se ervarings aflag of wegpraat nie, neem kennis en tree dan op met insig.Dis nie wys om self die boelie aan te vat of sommer direk die ouers te nader nie. Al voel mens magteloos, lei dit nie tot werklike oplossing van die probleem nie.
Maak vooraf seker wat die kleuterskool se boeliebeleid behels en hoe die beleid toegepas word. ‘n Pragtig bewoorde beleid is niks werd as daar geen optrede is nie.
O aarde, my kind is die boelie!
Hier is dit baie belangrik om seker te maak dat die gedrag werklik voldoen aan die vereistes van boeliegedrag. Mens moet baie versigtig wees om veral kleuters te etiketteer. Dit is ’n ouderdom waar kinders impulsief optree en sonder voorbedagte rade of skroom iets doen sonder om werklik aan die gevolge te dink.
Maak seker dat die kind wat nou optree as die boelie nie self ’n slagoffer van die gedrag is nie (soos byvoorbeeld vanaf ’n ander kind, ouers of ander mense in hulle lewens nie).
Indien jou kind wel boeliegedrag toon, is dit belangrik om nie te maak of dit net gaan weggaan nie. Dit is gedrag wat hanteer moet word. Kry hulp, vra raad en bou ’n verhouding met die skool sodat daar saam oplossings gevind kan word.
Onthou julle is in dieselfde span
Uit my ervaring is skole dikwels skrikkerig om ouers te kontak, want die ouers tree as boelies op teenoor die skool en op dié manier kry geen van die betrokke partye hulp nie. Onthou altyd dat ouers, die skool en die kind in dieselfde span is.
Raadpleeg ’n kundige
Boeliegedrag kan nie reg geslaan word nie. Die oorsaak van die gedrag moet bepaal word en ’n spelterapeut sal hier kan help. Dit is absoluut belangrik om die hele gesin as ’n geheel te beskou wanneer so iets hanteer word, aangesien die probleem heel dikwels voorkom by kleuters wat self slagoffers is van hierdie gedrag.
Bewusmaking
- Bou altyd aan oop en eerlike verhoudings met jou kind. Selfs met jou kleuter en peuter. In my persoonlike lewe het ek ondervind dat mens heel dikwels swak gedrag probeer regverdig deur verskonings vir die persoon te soek. “Moenie vir oupa kwaad wees as hy die hond skop nie, hy is dan altyd so liefdevol met julle kleinkinders.” Ons moet versigtig wees om boeliegedrag te regverdig deur te maak of goeie gedrag dit ongedaan maak. Kinders en veral kleuters is baie slimmer as wat ons dink.
- Spandeer tyd saam met jou kind. Dis al manier wat jy sal kan agterkom as gedrag verander of iets fout is.
- Bemagtig jou kind om vir hom- of haarself op te staan – sonder om terug te boelie.
- Moenie afknouende gedrag vanaf jou kleuter teenoor jouself toelaat nie. Dis nie oukei as jou kleuterseuntjie jou met die vuis boks nie.
- Moenie afknouende gedrag vanaf jou kleuter teenoor diere toelaat nie. Dit is so dat peuters veral dikwels hardhandig met diere werk, en dit alleen dui nie op ’n boelie nie (kyk weer na die definisie hier bo) – maar selfs peuters kan met liefdevolle, maar ferm leiding, leer om nie so hardhandig te wees nie.
- Wees die voorbeeld! Ons kinders doen nie soos ons sê nie, hulle doen soos ons doen. Let op jou eie gedrag teenoor ander mense en diere. Jou kind maak soos jy maak.
Lees meer oor boeliegedrag:
Mites en feite oor boeliery – Leerhulp (afrikaans.com)
Boeliery – Die nare werklikheid in ons midde – Leerhulp (afrikaans.com)
Kuberboeliery – Die gevaar op ons kinders se vingerpunte – Leerhulp (afrikaans.com)
Luister ons onlangse gesprek op RSG: https://omny.fm/shows/groeipyne/groeipyne-13-julie-2023
Yolandi van den Heever–Breytenbach is die stigter en eienaar van Oasis Club (Pty) Ltd. Alhoewel ons reeds sedert 2014 onder die vaandel Oasis Club werk is ons reeds 50 jaar betrokke by die onderrig van kleuters en peuters in Suid-Afrika. Besoek gerus Oasis Club se webtuiste om meer te leer.
