Skrywer: Annelie van Jaarsveldt
“Ons Lingi-beer is ’n superheld uit eie reg en praat en sing 4 000 woorde – nogal in Afrikaans!”
’n Kleurvolle, sagte, vasdrukbeertjie – dit is Lingi beslis. Maar, hy is soveel meer. Hierdie oulike beer leer die kleinspan onder andere van kleure, liggaamsdele, dieregeluide en telwoorde. Boonop sê hy rympies op, vertel stories en sing bekende liedjies soos “My hartjie my liefie”, “Wielie wielie walie” en vele meer.
Wil jy ’n Lingi-beer wen?
Plaas die woord “Lingi” in die kommentaarveld op Facebook of Instagram en staan die kans om ’n Lingi-beer te wen. Kompetisie sluit 30 November 2022.
Lingi het die lig in 2021 gesien en is ’n nisproduk in Afrikaans. Nadat Lingi se mensma onlangs aangewys is as AfriForum Sakenetwerk se Entrepreneur van die Jaar, het Afrikaans.com besluit om meer oor hierdie bekkige beertjie en sy mensma te wete te kom. Ons gesels met die oudioloog en spraakterapeut Bertha Lewis, die innoverende eienaar van Lingi in Afrikaans (en Engels). Bertha is ook ’n skrywer en joernalis en was op ’n kol die eienaar en redakteur van die Zeerust Nuus/News. Deesdae is Bertha ’n sakevrou van formaat en weet ’n mens sommer dié beer en sy ma gaan nog ’n ver pad stap.
Vertel ons eers so bietjie meer oor Bertha Lewis, jou maatskappy en natuurlik Lingi.
Ek woon op ’n plaas in die Zeerust-distrik, en is op my gelukkigste in die natuur. My familie en honde is baie belangrik vir my en kuier om ’n kampvuur met lekker koffie en ’n pak heelneutsjokolade is my idee van ’n perfekte dag. Verder lees, skryf, stap en reis ek graag en is Lingi en my onderneming Ethnic Works wat Lingi ontwerp het en tans versprei, natuurlik my groot passie.
Bertha Lewis, eienaar van Ethnic Works en Lingi se mensma.
Van ’n klein sakeonderneming in 2019 het die besigheid gegroei tot ’n maatskappy wat tans Lingibere in- en uitvoer. As skepper van Lingi, glo ek my kwalifikasies en werksondervinding het ’n sleutelrol in die ontwikkeling van hierdie unieke sagtespeelding gespeel. My passie vir produkontwerp, stories, kinderopvoeding en moedertaalonderrig is die goue draad wat deur die onderneming loop. Daarom, as jy Lingi kontak, iets op ons Faceboekblad lees, of ’n pakkie met ’n Lingi ontvang, kan jy weet dat ek deel van die proses is. As ’n klein besigheid is die eienaar oral betrokke en in Lingi se geval is die Lingi-beertjie my droom.
Ek het die teks geskryf en die kunstenaar gekry om al die liedjies, rympies, dieregeluide en stories op te neem. Saam met ’n ingenieur het ons sy elektroniese brein, sy lyfie se vorm en kleure en sy oulike glimlag ontwerp. Ek moes spesiale bokse vir die verpakking laat maak, brosjures skryf en laat druk en ‘n webblad laat bou. Die reis om Lingi die lig te laat sien was ’n vreugdevolle, interessante twee jaar (met hope koffie) en in 2021 het Lingi vir die eerste keer ’n eerste huis gekry en die terugvoer van die kliënte was oorweldigend!
My passie is Afrikaans en taalonderrig en my doel was net om kinders weer ’n liefde vir Afrikaans te laat beleef. En watter beter manier as deur ’n beertjie wat die rympies, liedjies en stories kan opsê en sing. ’n Mens raak skoon nostalgies, want Lingi se repertoire bevat talle van die stories, liedjies en rympies wat ons grootouers en ouers so goed ken en vir ons geleer het.
As ek dit reggekry het om net een kinderhartjie met Lingi bly te maak, het ek ‘n duisend maal in my doel geslaag. Hierdie reis saam met Lingi is ongelooflik en uit my hart uit bedank ek elkeen wat ‘n Lingi bestel en hom deel van julle gesin maak! Van my huis na jou huis, met liefde.
Wat het jou laat besluit om ’n beertjie te gebruik en nie net video’s of boekies nie. Die beertjie is nogal ’n duur opsie in vergelyking?
As terapeut het ek die onskatbare waarde daarin gesien dat voorskoolse kinders deur al hulle sintuie moet leer. Lingi is juis so ontwerp om kinders op ’n interaktiewe, speel-speel manier taal- en luistervaardighede aan te leer. Lingi is kleurvol, sag en met ’n vriendelike gesigsuitdrukking om kleuters aan te moedig om die knoppies te druk. Selfs baie jong kinders leer bitter vinnig waar elke dieregeluid, rympie, liedjie of storie op die beertjie gelaai is en kan gou-gou die regte knoppies druk, sonder hulp. Ek dink tog video’s en boekies het ’n plek in kinderopvoeding en ek het beoog dat Lingi ’n addisionele bydrae kan lewer. Ouers het nie vandag meer soveel tyd in die aande om vir die kleuters stories te lees nie en kinders kyk ook vandag heelwat meer TV. Ek het gedink as ek net ’n beer kan ontwerp wat stories kan vertel en die skatkis van ons Afrikaanse kinderliedjies wat ons het, kan sing en rympies kan opsê, sal dit wonderlik wees om op die manier ouditiewe vaardighede te ontwikkel. Lingi vul daardie gaping: Hy kan praat en groei in ouderdomsvlakke saam met die kind en vertel die mooiste stories!
Die pad tot en met die uiteindelike Lingi, was lank – wat was van die grootste uitdagings?
Ja, dit was ’n 2½ jaar lange reis met heelwat uitdagings. Sekerlik die grootste uitdaging was om Lingi se “vel” te ontwerp volgens die teks wat ek geskryf het en dan die heel grootste uitdaging was om die vel te vervaardig. Arbeidskoste, die groot hoeveelheid wat ons benodig, die hoeveelheid borduurwerk (Lingi het ongeveer 45 000 borduurstekies) asook die beskikbaarheid van die tipe materiaal wat ons gebruik, was van die grootste struikelblokke. Ons moes selfs die materiaal laat toets vir toksisiteit en met trots kan ons sê dat Lingi se materiaal nie toksies is nie.
’n Ander groot uitdaging was om kopieregtoestemming vir van die gekose teks te verkry – wat ’n proses! Ek moes toestemming by die FAK kry om 14 kinderliedjies op te neem. Toestemming by Gallo Music verkry om die liedjie “Hasie” op te neem. Toestemming by Ilona Suschitzky (ꭞBetty Misheiker se dogter) verkry om die liedjies “Dapper Muis” en “Die krokodil” op te neem, asook toestemming by Via Afrika (ꭞSaar Engela) om die rympie “Wippie en Snippie” op te neem. Dit klink na ’n eenvoudig proses, maar dit is ’n bitter lang proses om uit te vind wie die outeur van ’n sekere liedjie/rympie is en waar die kopiereg setel.
Die ander uitdaging was om die elektronika saam met Edmund de Beer (elektriese en elektroniese ingenieur) te ontwikkel. Hy is gelukkig baie kundig, maar dit was ’n tydrowende, lang proses. Van die besluite wat ons moes oordink was: hoeveel knoppies, hoe lank die draadjies moet wees, hoeveel klank gelaai moet word tesame met die vraag hoe groot die SD-kaart moet wees, wat die kombinasie van die knoppies moet wees, en een van die grootste kopkrappers: hoekom alkaliese batterye en nie litium-batterye nie.
Wat maak Lingi so uniek?
Vertel dalk meer oor die sagteware? Hoe gereeld word stories opgelaai wat dan deur die “eienaar” op Lingi gelaai kan word?
Lingi het die superkrag van ’n eie sagtewarestelsel. Ouers kan nog stories vanaf die webblad op die Lingi laai deur sy ingeboude USB-kabel met ’n rekenaar te koppel. Ons stel van tyd tot tyd stories vry en het onlangs sewe nuwe plaasstories, opgevoer deur die bekende akteur en aanbieder Anrich Herbst, vrygestel. Dit is beskikbaar in ons aanlyn winkel. Ons stories bly op die kliënt se profiel en kan enige tyd deur die “eienaar” weer op- of afgelaai word.
Ek wil net byvoeg: Om oudiostories te skryf en op te neem is duur en stemkunstenaars vra tot R2 000 per storie om die storie op te neem, byklanke en intro by te voeg en die stem na die Lingistem te omvorm. Dit is hoekom dit soms stadig gaan om nuwe inhoud te ontwerp.
Wat is die pad vorentoe?
Gaan Lingi nog meer bekkig raak (4 000 woorde is reeds baie!)?
Lingi is vir die eerste keer in Mei 2021 verkoop en sedertdien is die groei in verkope ongelooflik. Ek skryf dit daaraan toe dat ouers kwaliteit, opvoedkundige speelgoed in Afrikaans wil hê en ek dink Lingi vul daardie gaping.
Lingi se doel is om kinders tussen die ouderdomme van 1 tot 6+ taal- en luistervaardighede op ’n interaktiewe, speel-speel manier aan te leer. As opgeleide spraakterapeut en oudioloog, het ek hierdie taal- en luistervaardighede sorgvuldig volgens elke ouderdom gekies. Daarom is nog ’n unieke kenmerk van Lingi dat hy saam met jou kind groei. As jy albei sy voete druk, verander die ouderdom!
Die pad vorentoe? Daar is dalk iets in die pyplyn vir ouer kinders!
Lingi is in Afrikaans en Engels beskikbaar.
Is daar enige planne vir een of meer van die ander landstale?
Ons vertrou Lingi gaan beslis meer bekkig raak en ons het al heelwat navrae gekry of Lingi ook in ander Afrikatale beskikbaar gaan wees. Tans doen ons marknavorsing om te bepaal of dit lewensvatbaar sal wees en sal ons beslis mense op hoogte hou van verwikkelinge via ons webblad asook sosiale media.
Hoekom speel die lees van/luister na stories so ’n belangrike rol in kinders se taalvaardigheid?
Hoe beter ’n kind hoor en luister (dit is verskillende aksies) hoe beter is sy taalvaardighede en dit is ’n nagevorsde feit. Kleuters wat van eintlik voor geboorte af al aan klanke, liedjies, rympies en stories blootgestel word, is dalk ‘n trappie voor, omdat ouditiewe stimulasie en ontwikkeling belangrike elemente is om goeie taalvaardighede aan te leer. Deur stories leer kleuters nuwe woordeskat aan en word hulle algemene kennis verbreed.
Storievertelling is ’n ongelooflike medium om die kleuter se fantasiewêreld te ontsluit en moet hy as’t ware die karakters in sy gedagtes vorm en inkleur. Stories prikkel sy kognitiewe vaardighede en later kan dit help met sy wiskundige vaardighede as ons dink aan byvoorbeeld die ontrafeling van die alombekende woordsomme. Goeie kleuterstories het ook dikwels rym, ritme en herhaling in en dit op sigself help met kinders se taalvaardighede.
Het jy riglyne vir ouers wat hul kinders se taalvaardigheid en woordeskat wil uitbrei?
Daar is heelwat riglyne vir vroeë kindertaalontwikkeling en -stimulasie op die internet beskikbaar, maar ’n paar idees:
- Ek dink dit is belangrik dat ouers goeie taal van kleins af met hulle kinders praat en babataal is onnodig. As jou kleinding Tyrannosaurusrex kan sê, sal hy beslis ook hond in plaas van woefie kan baasraak.
- Storietyd bly ’n wenner. Maar die feit bly staan, ouers is dikwels moeg na ’n dag se werk – hetsy ’n tuisbly-ouer, van-die-huis-af-werk-ouer of kantoorouer – en daarom bly storielees tydens bedtyd soms agterweë.
- Probeer storietyd inweef in daaglikse aktiwiteite, byvoorbeeld as jul iewers heen ry en hy sit in die karstoeltjie – stroom sommer vanaf jou foon ’n kort storie wat beskikbaar is op stromingsplatforms soos Spotify, Itunes, en nog vele ander.
- Gesels deurentyd. Verduidelik wat jy doen, hoekom jy iets doen en hoe dinge in die omgewing werk.
- Sing kinderliedjies saam en sê rympies op – rym en ritme is ongelooflik belangrik vir spraak- en taalontwikkeling.
Wenk: Maak seker jou kleuter hoor goed
Onthou as jy bekommerd is oor jou kleinding se spraak- en taalontwikkeling is dit altyd ’n goeie idee om sy gehoor te laat toets (’n baba se gehoor kan reeds kort na geboorte getoets word!) en om hom vir ’n spraak- en taalevaluering te neem. Ouers sê dikwels hulle is bang die kleinding werk nie saam tydens die evaluasie nie, maar wees gerus – hierdie terapeute is opgelei om selfs die stilste of woeligste kleuter te kry om saam te werk!
Hoekom dink jy is moedertaalonderrig so belangrik?
Navorsing dui daarop dat onderrig in ’n kind se moedertaal ’n sleutelfaktor is vir kwaliteit leer en dit verbeter ook die akademiese prestasie. ’n Goeie basis van ’n moedertaal verskaf aan die leerder die boustene om ander tale suksesvol aan te leer, maar gelyktydige aanleer van tale is beslis moontlik. Taal is so ’n integrale deel van ons menswees en so ’n ongelooflike wetenskap. Vir my is moedertaalonderrig belangrik omdat dit nie slegs oor die aanleer van woordeskat en sinskonstruksie gaan nie, maar taal sluit tog erfenis, kultuur, houdings, opinies en waardes in. Dis jou hartstaal. Moedertaalonderrig is ’n belangrike oorweging vir enige ouerpaar as die kleinding gebore word (en selfs voor geboorte, aangesien babas reeds in utero kan hoor!).
Wat beteken Afrikaans vir jou?
“Hierdie taal het my gekies!”
Ek het eendag gelees skrywers kies nie storielyne en karakters nie; die storielyn en karakters kies die skrywer. Só voel ek ook oor Afrikaans: Hierdie taal het my gekies! En ek is uit my vel uit dankbaar! Afrikaans is vir my so ’n pragtige en jong taal en ek glo ons gaan nog ’n ryk toekoms vir Afrikaans tegemoet. Afrikaans is vir my spesiaal, omdat dit my moedertaal is en omdat ek soveel geleenthede het om Afrikaans te bevorder – selfs met die skep van Lingi.
Die ideale geskenk
Dus, ouers, tannies, ooms, peetma’s en peetpa’s en natuurlik oumas en oupas. Hierdie is dalk net die ideale Kersgeskenk of verjaarsdaggeskenk waarna jy nog altyd op soek was! Jy kan selfs die gelukkige kind se naam agterop Lingi se hempie laat borduur.
Gaan loer gerus by www.lingi.co.za of op Faceboek by https://www.facebook.com/lingi.co.za as jy bietjie meer oor Lingi wil weet of hom wil bestel.
Dié beertjie gaan nog vir baie opvoedkundige pret sorg.
