Skrywer: Annelie van Jaarsveldt
Daar is ’n nuwe pienkvoet in die huis en huis en haard is in rep en roer. Ouma en oupa, familie en vriende loer in en “oe en aa” oor die oulike kleinding, maar wat dink jul oudste spruit van die gedoente? Hy het gedog hy kry ’n boetie om mee bal te skop, maar nou is dit ’n baba … en hy kan nie eers sit nie! Boonop kry hy heeltemal te veel aandag na ouboet se sin en weier mamma en pappa om hom terug te vat hospitaal toe. Klink dit bekend? Afrikaans.com gee graag raad oor hoe om die netelige sakie te benader sodat ouboet nie uitgesluit en jaloers voel nie.
Teleurstelling en onsekerheid
Wanneer die opgewondenheid oor die koms van die nuwe boetie of sussie verby is, kan dit maklik gebeur dat die ouer kind teleurgesteld voel. Hy voel ook onseker en weet nie of mamma en pappa nog lief is vir hom nie omdat hulle nie soveel tyd saam met hom deurbring nie. Dis veral die jonger kleuters (18 maande tot drie jaar) wat moeiliker aanpas by die baba, omdat hulle self nog baie afhanklik van hul ouers is. Hulle voel jaloers en ongelukkig, maar weet nie hoe om hulle gevoelens te verwoord nie. Dit is ook dikwels die koms van die tweede baba wat die oudste kind die meeste omkrap – wanneer daar ’n derde of vierde boetie of sussie opdaag, is dit gewoonlik ou nuus en het die eersgeborene geleer hoe om die situasie te hanteer.
Waarmee kan ouers te kampe hê?
Die nuwe baba kan nogal ’n beduidende impak op ouboet of ousus hê en jou eens soet kind kan skielik so bietjie stout raak. Hy toets die grense en verbreek die reëls – net om ’n reaksie te ontlok. Maak jou reg vir die volgende gedrag, alhoewel dit nie vir alle kinders geld nie en party kinders die nuwe baba gelate aanvaar:
- Jou oudste, wat reeds uit die doeke uit is, keer terug na ‘n vorige ontwikkelingsfase en wil skielik weer doek dra of hy maak bed nat en wil hê jy moet hom weer help aantrek – al het hy voor die baba se koms self aangetrek. Hy krap dalk selfs daardie fopspeen uit of “steel” die baba s’n. Hy wil hê jy moet hom aan die slaap sus.
- Hy huil sommer net of kerm en kla oor enige iets.
- Hy is klouerig en wil die heeltyd by jou wees en is oor die algemeen net baie veeleisend.
- Hy wil heeltyd op jou skoot sit, veral as jy besig is met die baba.
- Hy slaap skielik sleg of wil in jou bed slaap.
- Hy raak kwaad en gooi tantrums of hy onttrek.
- Hy soek skoor met ander kinders, weier om sy speelgoed te deel en is soms aggressief.
- Hy is geniepsig teenoor die baba – veral as ma en pa nie kyk nie. Dis mos maklik om die baba seer te maak om te kyk wat die reaksie is. In sy oë is negatiewe aandag beter as geen aandag nie.
- As die ouderdomsgaping redelik groot is, en ouboet moet skool toe gaan, kan hy nog meer uitgesluit voel. Dit is dan moontlik dat hy sal kla van maagpyn of dat sy kop seer is – net sodat hy kan tuis bly.

Berei jou kind voor vir die groot omwenteling
- Vertel jou kind betyds van die nuwe baba – ouer kinders veral moet dit by jou en niemand anders hoor nie.
- Verseker jou kind van jou liefde en dat niemand anders – nie eers die nuwe baba – sy plek in jou hart kan inneem nie.
- Maak jou oudste deel van die swangerskap. Doen die volgende:
- Laat hy saamgaan wanneer jy vir ’n sonar gaan sodat hy die baba se hartjie kan hoor klop.
- Laat hy help kies wanneer jy babaklere koop of die babakamer regkry.
- Laat hom toe om aan jou maag te voel, veral as die baba skop.
- Praat oor hoe dinge gaan verander – veral dat die baba baie van jou aandag gaan verg, maar dat jy steeds tyd saam met hom sal spandeer.
- Verduidelik wat gaan gebeur wanneer die tyd aanbreek – oor die hospitaalverblyf, waar hy gaan bly en wie na hom gaan kyk terwyl jy nie daar is nie.
- As jou oudste ’n dogtertjie is, kan jy vir haar haar eie babapop kry wat sy dan kan versorg. Selfs klein seuntjies hou daarvan om vir die “baba” te sorg.

Na die geboorte: In die hospitaal
Wanneer jou kind in die hospitaal kom kuier, is dit raadsaam om “eers ‘n rukkie alleentyd saam met hom deur te bring, voor hy aan die baba voorgestel word. Vertel hom hoe jy hom mis en gee vir hom ‘n geskenkie van die baba af. Wanneer jy kan huis toe gaan, laat hy saamry om die baba huis toe te bring.”
Terug by die huis
- Roetine is belangrik. As jou oudste byvoorbeeld in die kleuterskool is, hou hom daar.
- Neem beurte met die versorging van die baba en jou kind. Op die manier kry jou kind en die baba aandag van albei ouers.
- Maak tyd om slaaptydstories te lees – dit sal dalk soms effens moeilik wees, maar julle kan beurte neem.
- Drukkies en soentjies is veral nou belangrik. Jy moet jou liefde voortdurend wys.
- Moenie te veel verwag van jou kleinding nie – dit is dikwels ‘n baie emosionele tyd en die aanpassing om nie meer al die aandag te kry nie, kan soms moeillik wees.
- Laat jou oudste toe om te help met die baba. Al is dit iets klein, soos om die doek te gaan haal, of te “help” om die baba te bad. Op die manier voel hy deel van die proses.
- Voedingstye kan nogal besig raak. Lees ‘n storie vir jou kind terwyl jy die baba borsvoed.
- Gesels met jou kleinding oor sy gevoelens – vra hoe hy voel oor die nuwe boetie of sussie. Op die manier kan jy agterkom as iets pla. Hy moet ook weet dat dit oukei is om soms jaloers te voel. Verander dan die onderwerp en maak ‘n ophef van al die ongelooflike dinge wat hy doen.
- Sê vir jou ouer kind hoeveel die baba van hom hou. Sê byvoorbeeld: “Sussie is so lief vir jou. Sy raak so opgewonde as jy met haar gesels of vir haar sing.”
- Maak seker jy gebruik nie die baba as verskoning as jy nie iets kan doen nie, want dit kan veroorsaak dat die ouer kind die baba kan verwyt. Byvoorbeeld: “Ons kan nie nou biblioteek toe gaan nie – dit is die baba se slaaptyd.” Sê liewer: “Ons kan na middagete biblioteek toe gaan.”
- Maak seker jy het ’n ondersteuningsnetwerk wat soms na die baba kan omsien sodat jy en ouboet of ousus iets alleen en lekker kan doen.
Aggressie
Aggressiewe gedrag mag nie toegelaat word nie, maar hou in gedagte dit is ’n kind wat nog moet leer hoe om sy gevoelens uit te druk.
- Verduidelik aan jou kind dat die soort gedrag nie aanvaarbaar is nie.
- Probeer ook om die aggressie te “kanaliseer deur die kind se aandag op iets anders te vestig”.
- “Moenie slegte gedrag met aandag beloon nie anders word dit herhaal.”
- As jy sien jou ouer kind slaan die baba is dit “die beste om nie te oorreageer en op hom te skree of hom kwaai te dissiplineer nie”. Of ’n mens dit nou wil weet of nie, die soort gedrag is gewoonlik te wyte aan stres en veranderinge. Verduidelik op ’n kalm wyse dat dit verkeerd is om die baba te slaan en dat dit hom seermaak.
- “Positiewe ouerskap en goeie verhoudinge binne die gesin, kan vlakke van aggressie laat afneem. Daarenteen kan oordrewe strengheid aggressie aanwakker.”
- Moedig die ouer kind aan om oor sy woede of jaloesie te praat. Dit is normale emosies en dit is beter dat die kind dit verwoord.
Die moets en moenies
- Spandeer elke dag ten minste 15 minute deur saam met jou oudste terwyl iemand anders na die baba omsien.
- Maak seker dat familielede nie net die baba aandag gee nie, maar ook die ouer kind(ers) bietjie bederf/aandag gee.
- Soos reeds genoem, verseker jou kind elke dag van jou liefde en dat geen ander kind sy plek kan inneem nie.
- Betrek hom by die baba se versorging en prys liefdevolle gedrag teenoor die baba.
- “Moenie verwagtinge by jou kind skep dat die nuwe baba sy maatjie gaan wees nie – dit kan tot diepe teleurgesteldheid lei, veral as die baba net slaap en huil.”
- Moenie jou ouer kind weghou van die baba af nie.
- Moenie nou jou kind blootstel aan ’n drastiese verandering nie – soos byvoorbeeld om die potjie te begin gebruik of om vir die eerste keer speelskool toe te gaan nie.
- Moenie jou ouer kind en die baba alleen los nie. Ongelukke (en soms asprisse) gebeur gou.

Dit sal ook verbygaan
Dit voel dalk vir jou dat jou kinders nooit gaan klaarkom nie, en dat jou kind maar altyd jaloers gaan wees op sy jonger boetie of sussie. Maar, soos met alles, en mits julle as ouers dit reg hanteer, sal dit ook beter raak. Kort voor lank, gaan hulle waarskynlik beste maats wees – wel, ten minste die meeste van die tyd.
Bronne:
As ouboet jaloers is op baba | Baba-En-Kleuter (netwerk24.com)
How to Reduce Jealousy Between Siblings (verywellfamily.com)